Günümüzde bu büyüklükteki jeomanyetik fırtına çok geniş çaplı elektrik dalgalanmaları ve kesintilerin yanı sıra kritik altyapıda da hasara neden olabilir.
Ayrıca söz konusu güneş hareketliliği, dünyamızda kuzey ışıkları olarak bilinen fenomenin de pek çok noktada görülebilir olmasına yol açacak.
Türkiye de yaşamabilecek durumları Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan açıkladı. Sayan, güney yüzeyindeki patlamaların ardından olası gelişmelere dikkat çekti.
Güneş yüzeyindeki patlamalardan kaynaklanan jeomanyetik fırtına aktivitelerini son dönemlerde yakından izlediklerini belirten Sayan, "Bu fırtınalar, uydu haberleşme sistemleri ve elektrik şebekelerini olumsuz etkileyerek aksamalara ve kesintilere neden olabiliyor." dedi.
Dünya'ya varmasına bir milyon kilometre kala...
Bilim insanları fırtınanın ne kadar ciddi boyutta olduğunu TSİ sabaha karşı 03.00 sularında, plazma uzayda dünyamıza yaklaşırken, varmasına yaklaşık bir milyon kilometre kala öğrenebilecek. NOAA gerekli uyarıları hemen vermeyi planlıyor.
"Yamyam Taçküre Kütle Atımı"na dönüşebilir!
Bilim insanları, Taçküre Kütle Atımı olarak bilinen bu altı plazma püskürmesinden üçünün bir araya gelerek çok güçlü "yamyam TKA" haline dönüşeceğini tahmin ediyor.
Jeomanyetik fırtınalar, Güneş patlamalarından salınan yüksek enerjili parçacıklar Dünya'ya ulaştığında meydana geliyor.
Güneş sürekli patlamalar yaşıyor ancak aramızdaki 150 milyon kilometrelik mesafe, bu patlamalardan doğan parçacıkların bize ulaşmasına çoğu zaman engel oluyor.
"Şokları birbiri ardına yaşayacağız"
NOAA'nın Uzay Havası Tahmin Merkezi (SWPC) yöneticisi Clinton Wallace Cuma günü düzenlediği basın toplantısında şöyle dedi: "Şokları birbiri ardına yaşayacağımızı tahmin ediyoruz. Var gücümüzle işe koyulmuş durumdayız."
Yetkililer 5. seviye (G5) jeomanyetik fırtına olan Carrington'dan bir seviye düşük fırtına beklerken, daha düşük şekilde bize ulaşabileceği ihtimalini de gözardı etmiyor.
Dahl, 165 yıl önceki fırtınada kuzey ışıklarının Orta Amerika ve Hawaii'ye kadar ulaştığını açıklarken, "daha hafif atlatabileceğimiz gerçeğini de unutmuyoruz" diyor.
Güneşte patlama yaşandığında, nükleer bombaya benzer elektromanyetik atım oluşturuyor ve bu da uydular da dahil pek çok elektronik ekipmana zarar verip, bozabiliyor.
Kuzey ışıklarının sebebi...
Kuzey ışıkları da, Güneş'ten gelen enerji ve parçacıkların Dünya'nın manyetosferini geçici olarak bozup, jeomanyetik fırtına oluşturduğunda meydana çıkıyor.
Güneşten gelen bazı parçacıklar gezegenimizin manyetik alanı içerisinde seyahat ederek üst atmosfere kadar geliyor, burada nitrojen ve oksijen molekülleri ile etkileşime girip, farklı renklerde ışık fotonlarıyla ışık saçıyor.
Beklenen jeomanyetik fırtına da, Güneş'te meydana gelen patlamalardan kaynaklı, Güneş lekelerinde meydana gelen bu patlamalar ile, uzaya plazma saçılıyor; Taçküre Kütle Atımı adı verilen olay.
Güneş'in hareketli haftası
Hafta başından bu yana, Güneş'in Dünya'ya bakan kısmında en az beş patlama meydana geldi ve bunlardan biri çoktan Dünya'yı vurdu bile.
NOAA'da görevli bilim insanı olan Dr. Tamitha Skov, olayın 4. seviye (G4) jeomanyetik fırtına yaratabileceğini düşündüklerini söylüyor.
Skov, diğer akışlar Dünya'ya ulaştıkça, fırtınanın G5 seviyesine çıkabileceğini ve 13 Mayıs tarihine kadar "sakinleşmeyeceğini" belirtiyor.
Dahl, basın toplantısında kendisinin ve NOAA'nın "böyle bir şeyi uzun süredir görmediklerini, bu yüzden özel dikkat gösterdiklerini" söyledi ve ekledi:
"FEMA (ABD'nin Federal Acil Durum Yönetim Kurumu) ile bunu görüştük çünkü bilmeleri gerekiyordu, felaket bir yıkım beklemiyoruz."
Ciddi Jeomanyetik Fırtına uyarısı
NOAA, Ciddi (G4) Jeomanyetik Fırtına uyarısını Perşembe akşamı yayınlamış ve büyük bir Güneş lekesinin Çarşamba günüden bu yana birden fazla orta ya da daha yüksek güçte patlamalar yaşadığını açıklamıştı.
Güneş lekeleri, yıldızımızdaki nispeten soğuk bölgeler ve bunun sebebi Güneş'in manyetik alanında yaşanan değişiklikler.
Gezegen kadar büyük olan bu lekeler, 3 - 4 bin derece sıcaklıkta olsalar da, Güneş'in geri kalanından daha soğuk oldukları için, koyu renkte görünür.
Wallace "Bu sıra dışı ve tarihe geçme ihtimali olan bir olay" diyor.
"ACE", uzaydaki parçacıkları inceleyecek
NOAA şu anda TKA'ların NASA'nın Advanced Composition Explorer - "ACE" adlı aracına erişmesini bekliyor. Söz konusu aracı uzaydaki enerji parçacıklarını incelemek için geliştirildi ve gezegenimizden yaklaşık 1,4 milyon kilometre uzakta.
Dahl "TKA parçacıklarını, onlar Dünya'dan 1,5 milyon kilometre uzaktayken inceleyip tanımlayabileceğiz. Böylece Dünya'ya ulaştıklarındaki yoğunluklarını hesaplayabileceğiz" diyor.
"Şiddetini 45 dakika önceden bileceğiz"
Peki bunun bize kazandıracağı süre ne kadar? Dahl yanıt veriyor: "20 ile 45 dakika arasında süremiz olacak."
Söz konusu jeomanyetik fırtınası bu kadar güçlü yapan ise, iki devasa Güneş lekesi kümesi bulunması; biri Güneş'in kuzey, diğeri de güney yarı küresinde.
Dünya'dan 16 kat daha büyük
AR3664 adlı Güneş lekesi bu hafta patlamalar yaşamıştı ve şu anda Carrington olayına sebep olan Güneş lekesi ile aynı boyutlarda, Dünya'dan yaklaşık 16 kat daha büyük durumda.
Dahl, "uzun süredir gördüğümüz en büyük Güneş lekesi kümelerinden biri" diyor.
NOAA, fırtına sebebiyle en çok bozulmayı GPS sinyallerinin yaşayacağı uyarısını yapıyor.
Uydu bağlantısında sorun yaşanabilir
Uzay Hava Tahmin Merkezi'nde uzay bilimci olan Rob Steenburgh açıklıyor: "En kötü durumda, uydu kenetlenmesini kaybedersiniz. Alıcı uydu ile bağlantıyı yitirir ve bağlantı tekrar kilitlenene dek uydu ve zamanlama bilgileri kullanılamaz hâle gelir."
"Bu yüzden de, kesinti çok uzun olmamalı. Bu da alıcıya bağlanabilecek uydu sayısı ve onların ufuktaki yerlerine bağlı."
"Pilleri hazırlayın!"
NOAA ayrıca elektrik kesintisine karşı pil, taşınabilir ışık kaynağı ve jeneratör gibi şeylerin hazır tutulması uyarısını yaptı.
Ancak kurum, jeomanyetik fırtınaya hazırlık konusunda altyapı operatörleriyle çalışıyor.
Steenburgh sözlerini şöyle bitiriyor: "İnsanların hiçbir şey yapmasına gerek kalmayacak. Her şey olması gerektiği gibi giderse, durum stabil olacak ve günlük yaşamlarını normal şekilde sürdürebilecekler. Ancak çok etkileyici kuzey ışıkları görebilirsiniz."
Kaynak: Daily Mail
