Hayatımızın hemen hemen her alanında haksız kazanç yer etmiş ifadelerini kullanan Prof. Dr. Hadi Sağlam, konuyu 4 dükkan örneği vererek anlattı.
Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hadi Sağlam, ticarette riba nedir? Esnafların hani yöntemle riba ettikleri hakkında örnekler vererek açıklama yaptı.
Prof. Dr. Sağlam, “Gayrimenkulün kirasının bedelini efendim 10 milyonluk kirasını 100 milyon istiyorsun. Hiç faizden söz ediyor musun? Haksız kazançtan söz ediyor musun? Haksız kazanç üst norm gibidir. Altı yasal düzenlemesi gibi düşün. Dolayısıyla emekte de böyle. Emeğin karşılığı ücrettir. Ücret adama 17’de veririsin 30’da verirsin. Bekle otuzda olacak. Bilmiyorum.
HAKSIZ KAZANÇ RİBA
Bu haksız kazanç bütün hayatımızın her tarafına sarmış. Hatta yani Riba, 70 küsür. Bir tane BANKADA Kİ haklılıklara verdik. 69’U piyasada ya. Hiç kimse bunları konuşuyor mu, altmış dokuzu piyasada? Hiç kimse bunları konuşmuyor.
Şöyle Erzincan'da dört dükkana girelim. İktisadi adaleti veya hakça bir düzeni, adil bir düzeni kurmak için iktisadi yapımızı tekrar gözden geçirmemiz lazım. Mesela dikkatimi çekmiştir. Hadiste de ifade edilir. “ Köylü adına şehirli satış yapmasın.” Bakın bugün ne var.
Köylü adına ki şehirlerde tüccarlar satış yapıyor. Köylerin anası ağladı. Niye, ilkelerimize riayet etmediğimizden dolayı.
1.DÜKKAN!
Mesela şimdi bir dükkana gidiyorsun. Dükkanda orada yazması lazım. Burada musabemeli satış yapılır. Ne demek? klasik ifade böyle. Burada maliyeti belli olmadan bir satış yapılır. Maliyeti belli değil bilmiyorsun.
Bu böyle bir pazara herkes giremez. Araba pazarı ben anlamam. Sığır Şu adam yüz elli kilo diyor, yüz kilo veriyor mesela. Demek ki oraya uzman olmayan kimse Hazreti Ömer sokmazdı. Böyle bir pazar. Böyle bir pazar ki levhasında görülecek bu. Ben oraya giremem çünkü uzman değil.
2. DÜKKAN!
ikinci bir dükkana gidiyorsun mesela. Burada Murabahalı satış yapılır. Murabahalı ne demek? Maliyet artı mal oluş artı kar. Bellidir. Adam mesela maliyeti 8 mal oluşuyla birlikte 10 lira. 10 lira mal oluş fiyatı artı kar.
10 lira değil de mesela adam kendisine 8 liraya mal olmuştu da 10 lira demiş. Riba’dır.
Çünkü burada dürüstlük ilkesi esastır. Açıklık ve şeffaflık. Murabahalı satışlar.
Bugün bunlara kimse dikkat ediyor mu? Yok. Adam burada Murabahalı satış var derken, maliyeti artı mal oluşta karını bilecem ben ki emniyet içinde alış veriş yapayım. Aldatan bizden değildir. Sen eğer 8 milyona mal olmuş da bunu 10 lira on 15 lira gösteriyor artı kar diyorsan işte yediğin ribadır.
3. DÜKKAN!
Burada diyor ne vardır? Efendim tevliye satış, maliyetine satış. Adam diyor ki maliyetine satış var. Toptan alır, 10 liralık malı 8 liraya. Perakende olarak 10 liraya satar. Bir gelir elde eder. Bakın 10 liraya değil de mesela maliyetine dediği halde 12 liraya satsa yine riba yemiş olur.
Ribai sadece bakın biz nereye tasdik ediyoruz? Çok basit şeylere tahsis ediyoruz. Artı ha kavram kargaşası burada da var. Kavramlar dövüşü burada da var. Maddi savaştan daha büyük yaralı kavramlar savaşıyla aşıyoruz.
4. DÜKAN!
Bugün kadınların en çok şey yaptığı Vadia yani zararını satış. Tüketiyoruz, bitiriyoruz, bilmem ne yapıyoruz. Meliha gidiyor oraya. 100 liralık malı 200 lira yapmış. Bir indiriyor aşağı zannediyor ki inmiş. 10 liraya mal etmişse bunu 9 liraya vermek zorundasın. Aksi takdirde ribadır. Biz şimdi riba kavramını, faiz kavramı çok dar bir çerçevede değerlendiriyor.
Alın teri dökülmeden elde edilen her kazanç ribadır, haramdır." dedi.
