İslam dininde fitre, zekât nisabına sahip olan zenginlerin vermesi vacip olan bir sadakadır. Ancak, fitre verilecek kişiler hakkında pek çok soru sorulmakta. Kardeşe fitre verilir mi, kimler fitre alabilir ve nasıl hesaplanır gibi konuları ele alalım.
İslam’a göre, zekât nisabına sahip olup, borçları ve ihtiyaçlarından fazla malı olan bir Müslümanın fitre vermesi vacibtir. Ancak nisaba sahip olmayan bir kişi, fitre vermek zorunda değildir; fakat vermesi tavsiye edilir. İlahiyatçı Osman Ünlü, "Dinen zengin olmayan herkesin fitre, zekât alabileceğini ifade ederek, "İhtiyacı olan eşya ve borçlarından fazla olarak, zekât nisabı kadar malı, parası bulunan Müslümanın, fitre vermesi vacib olur. Fitre, zekât alması, haram olur. Fitre nisabına katılacak malın ticaret için olması şart olmadığı gibi, elinde bir yıl kalmış olması da gerekmez. Hastalık gibi herhangi bir özürden dolayı oruç tutamayan kimsenin de, zenginse fitre vermesi gerekir" dedi.
Sadaka-i fıtr, Ramazan ayında verilir ve bayram namazından önce verilmesi daha sevaptır. Şafii mezhebine göre, Ramazandan önce fitre verilmez. Ünlü, fitre verilebilecek kişiler hakkında da önemli açıklamalar yapmıştır. Aşağıda kimlere fitre verilebileceğine dair detayları bulabilirsiniz:
Kardeşe Fitre Verilir Mi?
Kardeşe fitre verilip verilemeyeceği de en çok merak edilen konulardan biridir. İmameyn mezhebine göre, kardeşe fitre verilmesi uygun değildir. Ancak, fakir olan kardeşin fitresini vermek, sevap kazandıran bir davranış olarak kabul edilebilir. Fitre, fakir olan akrabaya, örneğin geline, kayınvalideye, üvey çocuğa, üvey anneye verilebilir. Ayrıca, yakın akrabalara fitre vermek, daha fazla sevap kazandırır.
Fitre Miktarları ve Hesaplanması
Ünlü, sadaka-i fıtır miktarları ile ilgili de "Fıtra miktarları her sene değişmez. İslâmiyetin bildirdiği ölçü; buğday ve undan 1750 gram, arpa, kuru üzüm ve hurmadan kişi başına 3500 gramdır. Her sene bu ölçüye göre verilir. Hanefi mezhebinde, buğday, arpa ve un bol olduğu zamanlarda bunların kıymetini altın veya gümüş olarak vermek daha iyidir. Kıtlık zamanında bunların kendilerini vermek daha sevaptır.
Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerinde, bir günlük yiyeceği olanın fıtra vermesi farzdır ve buğdaydan, arpadan da, hep bir sâ' vermek lazımdır. Şafii mezhebinde bir sâ' 1680 gramdır. Sadaka-i fıtır az olduğu için, gümüş olarak verilir. Cevherede; “Sadaka-i fıtır verirken, arpa, buğday yerine kıymetleri de verilebilir” deniyor. Dürr-ül-muhtârda; “Kıymet olarak altın ve gümüş verilir” denmektedir. Bu sebeple, fıtrayı, çoğunluğun sözüne uyarak, altın veya gümüş olarak vermelidir. Bunları vermek güç olursa, başka maldan veya kâğıt para vermeyip, 1750 gram buğday veya un, 3500 gram arpa, kuru üzüm yahut hurma vermelidir. Maliki’de ve Hanbeli’de hurma vermek, Şafii’de buğday vermek, Hanefi’de kıymeti çok olanı vermek efdaldir. Fıtra miktarları, buğday, un, arpa, kuru üzüm ve hurma fiyatlarına göre üç liradan üç yüz liraya kadar çıkabilir. Herkes kendi durumuna göre, buğday, un, arpa, kuru üzüm ve hurmadan birini, bildirilen miktarda bizzat kendisini veya kıymetini altın, gümüş olarak verebilir" ifadelerine yer verdi.
