Kemaliye'nin neredeyse her köşesinde yetişen dut, hem geçim kaynağı hem de kışlık ihtiyaçlar için kullanılıyor. Dut, en çok pekmez ve pestil üretiminde değerlendiriliyor. Ayrıca güneşte kurutulan dutlar, kış aylarında vazgeçilmez bir çerez olarak sofraları süslüyor. Kemaliye’de aileler, pekmez ve pestil yapımı için bir araya gelerek, ürettikleri bu ürünleri ya satıyor ya da kışlık ihtiyaçları için saklıyorlar. İmece usulü yapılan bu çalışmalar, zorlu süreci keyifli bir etkinliğe dönüştürüyor. İlçenin Apçağa köyünde, pestil yapımı için bir araya gelen kadınlara, dutları ağaçlardan silkmek için erkekler de yardım ediyor. Ancak dutların toplanmasının ardından işin büyük kısmı kadınların omuzlarına kalıyor.
Köyde kurdukları kazanlarda pekmez kaynatan Hatice Çalışkan, pestil yapım sürecini şu sözlerle anlattı: " Önce dut ağacının altına serilen filelerin üstüne düşen dutları ayıkladıktan sonra kazanlarda kaynatıyoruz. Pestilin üretimi oldukça zahmetli. Kaynatılmış dut suyunun içine kenarda soğuttuğumuz şireye biraz un, nişasta katılıyor. Kazanda kaynatıyoruz. Sonra bu karışım bezlerin üzerine dökülüp güneş önünde bekletiliyor. Daha sonra bezlerden çekiliyor. Tamamen organik yapılıyor. Yüz yıllardır atadan toruna devam eden geleneksel yöntemle yapımımız sürmektedir. Pestil yapımında Duygu Aydınlık, ablalarım Kadriye Karaca, Hatice Çalışkan, kardeşim Fatma Aydınlık pestil yapımının her aşamasında yardımcı oluyorlar” dedi.
Kemaliye’de pestil ve pekmez üretiminin ilçe ekonomisinin en önemli gelir kaynaklarından biri olduğunu vurgulayan Hatice Çalışkan, bu yılki üretimin yüz güldürdüğünü ve ilçede tonlarca pestil üretimi gerçekleştirildiğini belirtti.
