Öksürük havayollarındaki salgıların temizlenmesi ayrıca solunan yabancı partiküllerin çıkartılması için vücudun doğal bir savunma mekanizmasıdır.
Kış aylarında göğüs hastalıkları polikliniğine başvuruların en sık nedeni oluyor. Öksürük birçok sebebe bağlı olabiliyor. 3 haftaya kadar olan öksürüklere akut öksürük, 3-8 hafta arasında sürüyorsa subakut öksürük, 8 haftayı geçiyor ise kronik öksürük olarak nitelendiriliyor. Geçmeyen öksürük ihmal edilmemeli, öksürüğe sebep olan problem ciddi bir hastalığın habercisi de olabileceği için zaman kaybetmeden belirlenmesi gerekiyor. Memorial Antalya Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Nazlı Deniz Atik, öksürük ve sebepleri hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Geniz akıntısı kendini öksürükle gösteriyor
Öksürüğün en sık nedeni geniz akıntısıdır. Alerjik durumlara bağlı gelişebileceği gibi grip, nezle vb. hastalıklarda da postnazal yani geniz akıntısı olabiliyor. Burnu açmak ve geniz akıntısını azaltmak için sinüs yıkama, burun spreyleri uygulanması, antihistaminik tedaviler postnazal akıntıyı ve buna bağlı öksürüğü azaltıyor. Solunum yolu enfeksiyonlarından sonra öksürük havayollarının aşırı duyarlanmasına (bronş hiperaktivitesi) bağlı 8 haftaya kadar sürüyor. Endişe edilmesine gerek olmadığı gibi geçici bir durumdur. Ancak öksürük gece uykudan uyandırıyorsa, günlük yaşam aktivitelerini engelliyorsa mutlaka bir hekime başvurulması gerekiyor. Hekiminiz bu geçici süreci daha rahat atlatılmasını sağlayacak ilaçlar verecektir. Zencefil, zerdeçal, bal, adaçayı, kekik çayı gibi doğal yöntemler de öksürüğü rahatlatmak için kullanılması gerekiyor.
Balgam varsa enfeksiyon olabilir
3-4 hafta süren akut öksürükler daha çok enfeksiyonlara bağlı bir durumdur. Bu enfeksiyonlar üst havayolunda veya alt havayolunda olabiliyor. Öksürüğe eşlik eden balgam olması, balgamın çok miktarda, sarı-yeşil-kahverengi gelmesi, ateş olması enfeksiyonu düşündüren sebeplerdendir. Bu durumda mutlaka hekime başvurulmalı ayrıca gereken tetkiklerden sonra tedavi başlanmalıdır.
Kronik hastalığı olanların özellikle dikkat etmesi gerekiyor!
Özellikle hipertansiyon, şeker hastalığı gibi kronik hastalıkları olanlar ve riskli kişiler enfeksiyonlardan korunmak için mutlaka her yıl grip aşısı olunması gerekiyor. Akciğer ile ilgili kronik hastalığı olan hastalar ise (astım, KOAH, bronşektazi gibi) grip aşıları yanında mutlaka pnömokok yani zatürre aşısı da olmalıdır. Aşılarla enfeksiyona yakalanma riski azalıyor. KOAH hastalarında ayrıca adölesan dönemde aşılanmayan hastalarda boğmacaya karşı koruma için Tdap (dTaP/dTPa) aşısı ve 50 yaş üstü KOAH hastalarına Zoster aşısı öneriliyor.
Geçmeyen öksürük akciğer kanserinin habercisi olabilir…
8 haftadan uzun süren öksürüklerin sebebi alerji, sinüzit, reflü, diğer hastalıkları tedavisinde kullanılan ilaçlar (tansiyon ilaçları gibi), sigara kullanımı, kalp yetmezliği, astım, kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH), pulmoner fibrozis (akciğerin sertleşmesi) ve hatta akciğer kanseri bile olabiliyor. Bu durumda mutlaka göğüs hastalıkları hekimine başvurulması gerekiyor.
Öksürüğün nedenlerinden biri de reflü
Mide asidi yemek borusunun üst kısımlarını ve soluk borusunu tahriş ederek öksürük refleksini tetikliyor. Reflüyü düşündüren diğer belirtiler arasında öksürüğün yemeklerle, ilişkisinin olması, ağıza acı su gelmesi, semptomların daha çok gece yatınca ortaya çıkması sayılabiliyor. Öksürüğe mide şikayetleri de eşlik ediyor ise mutlaka bir dahiliye veya gastroenteroloji uzmanına görünmeniz öneriliyor. Gece olan öksürüğün diğer nedenleri arasında astım, kalp yetmezliği, kronik sinüzit sayılabiliyor. Uzun süren öksürüklerde göğüs hastalıkları, kulak burun boğaz, kardiyoloji ve iç hastalıkları hekimleri bir takım halinde çalışarak sebep araştırılıyor.
Sigara öksürük ile birlikte akciğer kanserine de neden olabilir
Sigara içilmesi de öksürüğün sık sebeplerindendir. Sigara aynı zamanda zatürre riskini de artırıyor. Sigara içenlerde gece boyu havayollarının sigara içilmemesi sebebiyle temizlenmeye başlaması nedeniyle sabahları öksürük ve balgam çıkarma görülüyor. Sigara akciğer kanseri riskini de artırıyor. Uluslararası rehberler 50 yaşın üzerinde, hayatı boyunca 20 yıl günde 1 paket sigara içmiş ve halen içen veya son 15 yılda bırakan kişilere düşük doz tomografi çekilerek akciğer kanseri taraması yapılmasını öneriyor. Sigaranın birçok hastalığa sebep olduğunun farkında olunmalı, bırakmak için gerekiyorsa mutlaka destek alınması gerekiyor.
8 haftadan sonra bir uzmana başvurun
Öksürük geliştiğinde öksürük kesici şurup-hap gibi tedaviler başlamaktansa öksürüğün sebebinin araştırılması gerekiyor. Özellikle 8 haftayı geçen öksürüğü olan kişiler mutlaka bir göğüs hastalıkları hekimine başvurması gerekiyor. Öksürük ile gelen hastalarımızda ilk başta fizik muayene mutlaka yapılır, ardından akciğer röntgeni, solunum fonksiyon testi ve gerekirse laboratuvar testleri ve akciğer tomografisi isteniyor.
