Kayıt Dışı Ekonomi ile Mücadele ve Denetim
TYB Erzincan Şubesinde Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ersin Korkmaz Kayıtdışı ekonomi ile mücadele ve denetim konularında bilgilendirme yaptı.
Türkiye Yazarlar Birliği Erzincan Şubesi’nin ev sahipliğinde gerçekleşen “Kayıt Dışı Ekonomi ile Mücadele ve Denetim” konulu söyleşi, ekonomi ve denetime ilgi duyan katılımcıları ağırladı.
TYB Erzincan Şubesi Kültürevi’nde gerçekleşen programda Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ersin Korkmaz konuşmacı olarak yer aldı.
Türkiye Yazarlar Birliği Erzincan Şubesi’nin düzenlediği etkinlik, dünya genelinde ve Türkiye’de ekonomik büyümeyi ve mali sürdürülebilirliği tehdit eden kayıt dışı ekonomi ile mücadele konusunda ve denetim süreçleri hakkında bir farkındalık oluşması için önemli bir adım oldu. Oldukça verimli geçen programda Korkmaz’ın değindiği konu ve açıklamalar şöyle;
Kayıt Dışı Ekonomi
Kayıt dışı ekonomi, devletin denetimi ve vergilendirme mekanizmaları dışında kalan ekonomik faaliyetler olarak tanımlanır. Resmi istatistiklerde yer almayan bu faaliyetler, devletin vergi gelirlerini düşürmekle kalmaz, aynı zamanda çalışanların sosyal güvenceden yoksun kalmasına da neden olur.
Kayıt Dışı Ekonominin Nedenleri
Türkiye'de kayıt dışı ekonominin yaygın olmasının çeşitli nedenleri bulunuyor:
Yüksek Vergiler: İşletmeler ve bireyler, vergi yükünün ağır olması nedeniyle kayıt dışı çalışmayı tercih edebiliyor.
Enflasyon: Yüksek enflasyon nedeniyle işletmeler resmi fiyatlandırma ve muhasebe kayıtlarından kaçınarak maliyetlerini azaltmaya çalışıyor.
Denetimlerin Yetersizliği: Etkin denetim mekanizmalarının olmaması, kayıt dışı ekonominin yayılmasını kolaylaştırıyor.
Eğitim Eksikliği: Vergi bilinci eksikliği, bireyleri ve işletmeleri kayıt dışılığa yöneltebiliyor.
Yasal Düzenlemelerin Karmaşıklığı: Mevzuatın anlaşılması zor ve uygulanmasının güç olması, işletmeleri kayıt dışı çözümler aramaya itiyor.
Vergi ve Kayıt Dışı Ekonomi
Vergi kaybı, kayıt dışı ekonominin en büyük sonuçlarından biridir. Bu bağlamda üç temel kavram öne çıkıyor:
Vergiden Kaçınma: Yasal boşluklardan yararlanarak vergi yükümlülüğünü en aza indirmek,
Vergi Kaçırma: Vergi beyanında eksiklik yaparak veya sahte belgeler düzenleyerek vergi ödemekten kaçınmak,
Vergi Kaçakçılığı: Yasal olarak suç teşkil eden ve ağır yaptırımları olan vergi kaçırma yöntemleri şeklinde ifade edilebilir.
Kayıt Dışı Ekonominin Sonuçları
Kayıt dışı ekonominin olumsuz etkileri sadece vergi kaybı ile sınırlı kalmaz. İşte bazı önemli sonuçları:
Adaletsiz Rekabet: Kayıtlı işletmeler, vergisini ödemeyen işletmelere karşı dezavantajlı duruma düşer.
Çalışan Hakları ve Güvencesizlik: Kayıt dışı istihdam edilen işçiler sigorta ve emeklilik haklarından mahrum kalır.
Devlet Gelirlerinin Azalması: Vergi kaçırılması nedeniyle devletin eğitim, sağlık ve altyapı harcamaları azalır.
Ekonomik İstikrarsızlık: Kayıt dışı ekonominin büyüklüğü, resmi ekonomik göstergelerin güvenilirliğini düşürür.
Kayıt Dışı Ekonomi ve Denetim Mekanizmaları
Kayıt dışı ekonomiyle mücadelede denetim süreçleri büyük önem taşır. Bu süreçler üç ana başlık altında incelenebilir:
İç Denetim
İç denetim, şirketlerin kendi faaliyetlerini kontrol etmek ve kayıt dışı işlemleri önlemek için oluşturduğu mekanizmalardır. İşletmelerin finansal süreçlerini düzenli olarak gözden geçirmesi, kayıt dışı faaliyetlerin önlenmesine yardımcı olur.
Bağımsız Denetim
Bağımsız denetim, dış denetçiler tarafından yapılan incelemelerle finansal tabloların doğruluğunu kontrol etmeyi amaçlar. Şeffaf ve güvenilir raporlamalar, kayıt dışılığı azaltmada önemli bir araçtır.
Vergi Denetimi
Vergi denetimi, devletin vergi beyannamelerini inceleyerek kaçakçılığı ve usulsüzlükleri tespit etmesini sağlar. Etkin bir vergi denetimi sistemi, kayıt dışı ekonominin önlenmesinde kritik rol oynar.
Üç Denetim Türünün Etkileşimi ve Kayıt Dışı Ekonomi
İç denetim, bağımsız denetim ve vergi denetimi, birbirini tamamlayan süreçlerdir. Bu denetim türlerinin birlikte ve etkin çalışması, kayıt dışı ekonominin azaltılmasında önemli bir etkiye sahiptir.
Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadelede Çözüm Önerileri
Kayıt dışı ekonominin önlenmesi için uygulanabilecek bazı stratejiler şunlardır:
İç Kontrol Mekanizmalarının Güçlendirilmesi: İşletmelerin şeffaf muhasebe sistemleri kurması teşvik edilmelidir.
Denetim Süreçlerinin Etkinleştirilmesi: Vergi ve finansal denetim süreçleri sıkılaştırılmalıdır.
Dijitalleşme: E-fatura, e-defter gibi sistemlerin yaygınlaştırılması kayıt dışılığı azaltabilir.
Vergi Bilincinin Artırılması: Vergi eğitimi ve bilgilendirme kampanyaları düzenlenerek vatandaşların farkındalığı artırılmalıdır.
Yasal Düzenlemelerin Basitleştirilmesi: Vergi mevzuatının sadeleştirilmesi, kayıtlı ekonomiye geçişi kolaylaştıracaktır.
Sonuç olarak, kayıt dışı ekonomi, sadece devletin değil, tüm toplumun ortak sorunudur. Vergi kayıplarının önlenmesi, adil bir ekonomik sistemin oluşturulması ve çalışan haklarının korunması için denetim mekanizmalarının etkin çalışması şarttır. Ekonomik büyümenin sürdürülebilir olması için hem devletin hem de bireylerin kayıt dışı ekonomiyle mücadelede sorumluluk alması gerekmektedir.
Söyleşi sonunda Türkiye Yazarlar Birliği Erzincan Şubesi Başkanı Halil İbrahim Özdemir, Doç. Dr. Ersin Korkmaz’a teşekkür belgesi verdi.
