Mahkeme salonları kira davalarıyla dolup taşarken buna bir de yer gösterme kavgası eklendi. Eski kiracının ödediği rakam düşük kalınca evini satmak isteyenlerin sayısı arttı. Bu da yer gösterme anlaşmazlığına zemin hazırladı. Kiracılar evi görmek isteyen müşterilere çeşitli bahaneler sunarak evi göstermemeye başladı.
Korona virüs Pandemiyle beraber başlayan, son bir yıldır da içinden çıkılmaz bir hale gelen fahiş kira artışları vatandaşın bir numaralı gündem maddesi olmaya devam ediyor. Barınma ihtiyacını gidermek isteyen vatandaş gelirinin büyük bir kısmını kiraya harcıyor.
Çok hızlı artan kiralar ev sahibi ile kiracı arasını bozdu. Yasal düzenlemeyle kiralara yüzde 25 zam sınırı getirilse de, sahada bu sınırlama uygulanmıyor. Kimi ev sahipleri fahiş artış ve tahliye baskısı yaparken, kimi de dava açıyor.
Hürriyet'ten Gülistan Alagöz'ün haberine göre, kira davaları mahkemelerin yükünü arttırırken, buna bir de yer göstermek kavgası eklendi. Geçmiş yıllarda nadiren yaşanan bu durumun son aylarda büyük artış gösterdiği belirtiliyor. Sektör temsilcilerine göre; son dönemde eski kiracının ödediği rakam düşük kalınca evini satmak isteyenlerin sayısı arttı. Bu da yer gösterme anlaşmazlığına zemin hazırladı.
BİR YIL SÜREN DAVA
“Satılık, kiralık krizi derken şimdi de yer gösterme krizi kiraya veren-kiracı hukukunda yeni yaralar açmaya başladı” diyen İstanbul Emlak Brokerleri Kulübü Yönetim Kurulu Başkanı Ulvi Özcan, “Eski kiracılar yeni kiracılara göre büyük avantaja sahip. Kiracı olarak bulundukları yerden çıkıp bir benzeri daireyi kiralamak istedikleri takdirde yüzde 300-500 aralığında fazla kira ödemek zorunda oldukları gibi, ayrıca emlak hizmet bedeli, taşınma masrafı gibi birçok giderleri olacak. İşte bu nedenle evin satışa çıkarılması durumunda yer gösterme konusunda zorluk çıkaranlar oluyor” dedi.
Başlarından geçen bir dava sürecinden örnek veren Özcan, “Kiracı evi göstermemekte direnince ev sahibi dava açtı ve 3-4 celse dava sürdü. Sonrasında kazandık ama karar kesinleştikten sonra infaz edileceği şeklinde bir karar çıkınca dosya istinaf mahkemesine gitti. İstinaf mahkemesi kararın kesinleşmesine gerek yoktur şeklinde bir bozma kararı verdi. Ama aradan geçen bir yıl dava süreci kiracının lehine oldu. Bu ve benzeri olayları artık sıklıkla duyuyoruz. Bu tür davalar dosya üzerinden karara bağlanmalı” şeklinde konuştu.
AMAÇ SATIŞA ENGEL OLMAK
Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Yönetim Kurulu Üyesi ve gayrimenkul danışmanı Sühran Aras, evin satışını engellemek isteyen kiracıların türlü bahanelerle yer göstermediğini söyledi. Aras, “Yasalara göre kiracı haftada iki gün yer göstermeli. Ama yaz tatilindeyim, şehir dışındayım diyor, oysa olmadığını biliyoruz. Ya da hafta sonu için bir saat istediğimizde sadece hafta içi görebilirsiniz diyor. Kiracılar evden çıktığında aynı rakamla ev bulamayacağını bildiği için zaman kazanmaya çalışıyor. Diğer tarafta acil nakde ihtiyacı olan ev sahibi mülkünü satamıyor. Bugün geldiğimiz noktada her iki tarafın da haklı gerekçeleri var” dedi.
Son dönemde kiracıların evden çıkmak için yüklü ödeme talep ettiğini de hatırlatan Aras, “Bizim ofisimizde son dönemde gerçekleşen 16 satışta kiracıya evden çıkması için ödeme yapıldı. Ortalama rakam 200 bin lira. Farklı yerlerde 750 bin liraya kadar ödeme yapıldığını da biliyoruz” diye konuştu. Ev almak isteyenlerin de kiracılı mülklere mesafeli olduğunu dile getiren Aras, “İlanlara özellikle ‘boş ev’ diye belirtiyoruz, onun için telefonlar susmuyor. Ama kiracılı ise isteyen olmuyor. Alacak kişi de tahliye sürecinin zorluğunu bildiği için indirim istiyor. Boş ev ile kiracılı ev arasında fiyat farkı yüzde 20’ye ulaştı. Hatta acil satılıksa bu oran yüzde 35-40’a kadar çıkıyor” ifadelerini kullandı.
TARAFLARIN YASAL HAKLARI NELER
Peki kiracı müşterilere ‘evi göstermiyorum’ diyebilir mi? Bu soruya yanıt veren Avukat Hikmet Güngör, “Ev Sahibi evini satacaksa ya da kiraya verecekse, mevcut kiracıdan evi göstermesini isteyebilir. Kiracı ‘evi kimseye göstermiyorum’ diyemez. Ancak bu sürecin kiracı açısından da kabul edilebilir olması gerekir. Haber verilmeden ya da her gün müşteri getirilerek kiracı rahatsız edilemez” dedi.
Yer gösterme kavgasının son aylarda çok arttığını ve işin mahkemelere taşındığını dile getiren Güngör, “Ev sahipleri yer gösterilmesi için uygun gün ve saatin belirlenmesi talebiyle Sulh Hukuk Mahkemesi’ne dava açıyor. Mahkeme tarafından kiralanan dairede keşif ve uzman bilirkişi aracılığıyla inceleme yapılarak, evin gezilebileceği zaman dilimi belirleniyor. Bu tip davalarda genellikle haftada 2 gün 2 saatlik aralıklarla evin gösterilmesi kararı alınıyor. Ancak geçen sürede ev sahipleri mağdur oluyor. İyi bir alıcı olduğu halde kaçırabiliyor, dava süreci ortalama bir yıl sürdüğü için ciddi zaman kaybı yaşanıyor” diye konuştu. Avukat Güngör, kiracının rızasına aykırı şekilde ya da haberi olmadan eve girilmesinin de suç olduğunu sözlerine ekledi.
Kiracılı gayrimenkul satın alan malik, tapu devir tarihinden itibaren 1 ay içinde kiracının eline geçecek şekilde ihtarname göndermeli. Taşınmazın yeni maliki olduğunu, kira bedelini belirteceği hesabına yatırmasını istemeli. 6 ay içinde ya da kira sözleşmesinin bitimi tarihinde tahliye talep etme hakkı var. Kiracı, evi tahliye etmezse de tahliye davası açabilir. Ancak kiracılı bir ev alan kişi, kendisinin ya da bakmakla yükümlü olduğu birinin ihtiyacı varsa tahliye isteyebilir. Yani ‘eski kiracı çıksın, evi yüksek fiyatla başkasına kiraya veririm’ demesi yasal değil. Eğer ‘ben oturacağım’ diyerek eski kiracıyı çıkarır ama başkasına kiraya verirse, son kira bedelinin 1 yıllık karşılığı kadar tazminat öder.
