Malûl aylığı bağlanabilmesi için, çalışma gücü kaybının sigortalı çalışmaya başladıktan sonra ortaya çıkması gerekir. (Sigortalı çalışmaya başlama tarihinden önce malûl hale gelmiş olanlara aylık bağlanmaz. Bu durumdaki kişiler, çalışma gücündeki kayıp oranına göre gerekli sigortalılık süresi ve prim gününü tamamladıklarında yaşa bakılmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar.)
Malûl aylığı bağlanabilmesi için kişinin en az on yıldan beri sigortalı olması ve 1800 gün prim gününün bulunması şartı aranıyor. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olanlarda ise sigortalılık süresine bakılmaksızın 1800 prim günü bulunması yeterli sayılıyor.
BAĞ-KUR’LU KİŞİNİN PRİM BORCU OLMAMASI GEREKİR
Malûl aylığı 4/a (SSK), 4/b (BAĞ-KUR) ve 4/c (Emekli Sandığı) kapsamındaki kişilere bağlanıyor. BAĞ-KUR’lu kişilere aylık bağlanabilmesi için kendi sigortalılığı nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim veya prime ilişkin hiçbir borcunun bulunmaması gerekiyor.
Malûllük aylığı prim gün sayısı 9000 günden az olan 4/b ve 4/c’liler için 9000 gün üzerinden, prim gün sayısı 7200 günden az olan 4/a’lara ise 7200 gün üzerinden ödeniyor. Örneğin 1800 prim günü bulunan bir esnaf malûl hale gelirse 9000 gün primi varmış gibi aylık bağlanıyor.
Başka birinin sürekli bakımına muhtaç olanların aylık bağlama oranlarına 10 puan ilave edilerek daha yüksek aylık almaları sağlanıyor.
Prim günü 9000’den fazla olan 4/b ve 4/c’liler ile 7200’den fazla olan 4/a’lı kişilerin malûl aylıkları, kendi çalışmaları üzerinden bağlanır.
Kanser başta olmak üzere çalışma gücünde en az yüzde 60 oranında kayba yol açan hastalıklara maruz kalan sigortalı kişilere malûl aylığı bağlanır. İyi diferansiye tiroid kanserleri ve derinin bazal hücreli kanseri dışındaki tüm kötü huylu tümör tedavisi görenlere, sağlık kurulu rapor tarihinden itibaren 18 ay süreyle malûl aylığı bağlanır. Diğer bazı hastalıklarda ise malûl aylığı süresi 12 ay veya 24 aydan başlar.
Kemik iliği naklinde 12 ay, kan kanseri ve verem hastalıklarında 24 ay malûl aylığı bağlanır. Kemik iliği dışındaki diğer tüm organ nakilleri ile diyalize girmeyen kronik böbrek yetmezliği olanlara da malûl aylığı verilir.
Bu süreler dolmasına rağmen tedavi devam ederse, rapora dayanarak malûl aylığı ödemesi de uzatılır.
Kanser ve organ naklinin yanı sıra çalışmaya olanak vermeyen genetik hastalıklar, MS, parkinson, alzheimer, demans, sara ve bazı psikiyatrik hastalıklar, kalp yetmezliği, sindirim sistemi kanamaları, astım, KOAH, uyku bozuklukları için de malûl aylığı bağlanabilir.
Söz konusu hastalıklara ilişkin teşhis konulması malûl aylığı bağlanması için tek başına yeterli değildir. Yönetmelikte hangi hastalık için hangi durumda aylık bağlanabileceği tek tek düzenlenmektedir.
MALÛLLÜK AYLIĞI ALIRKEN ÇALIŞMAK MÜMKÜN MÜ?
İlk defa sigortalı çalışmaya Ekim 2008 tarihinden itibaren başlamış kişiler malûl aylığı almakta iken bir işte çalışırlarsa aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden aydan itibaren kesilir.
Sigortalı çalışmaya Ekim 2008 tarihinden önce başlamış olanların durumu ise farklıdır. 4/a statüsüne göre malûl aylığı almakta olanlar 4/a statüsünde yeniden çalışmaya başlarsa aylıkları kesilir. 4/b statüsünde çalışmaları halinde ise aylıkları kesilmez. 2008 yılı ekim ayından önce malûllük aylığı bağlananlar 4/c statüsünde aylıkları kesilmeden çalışabiliyorlar. Ekim 2008 tarihinden sonra malûl aylığı bağlanan 4/a’lıların 4/c statüsünde çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesilir.
4/b statüsünde malûl aylığı bağlananlar 4/a statüsünde çalışmaları halinde aylıkları kesilmez, 4/b statüsünde çalışmaları halinde kesilir.
EN ÇOK MALÛLİYET KARARI VERİLEN HASTALIKLAR
Sosyal Güvenlik Kurumu sağlık kurullarınca 2022 yılında 25.500, 2023’te 22.764 ve 2024 yılında da 25.859 malûliyet raporu düzenlendi.
Branşlar itibarıyla en çok malûliyet kararı verilen hastalıklar şöyle:
Onkoloji (%32,29)
Psikiyatri (%21,42)
Nöroloji (%17,44)
Üriner sistem hastalıkları (%8,61)
Göz hastalıkları (%4,52)
Birden fazla hastalık (%3,64)
Hematoloji (%2,78)
Kalp hastalıkları (%2,69)
Gastroenterolojik hastalıklar (%2,06)
Solunum sistemi hastalıkları (%1,16)
