Panik bozukluk ve panik atak, psikiyatride en sık karşılaşılan problemlerin başında gelir. Panik bozukluk, tekrarlayan ve ne zaman olacağı tahmin edilemeyen panik ataklar ile karakterizedir. Mental bozuklukların tanısal ve istatiksel kılavuzuna göre (DSM) ani başlayan ve dakikalar içerisinde zirveye ulaşan yoğun korku ve rahatsızlık hissi olarak tanımlanmıştır.
Genel olarak panik bozukluk, çeşitli fiziksel belirtilerin eşlik ettiği dört veya daha fazla panik atak yaşanması olarak ifade edilebilir. Çarpıntı, nefes darlığı, terleme, titreme, soluğun kesilmesi, göğüs ağrısı, göğüsde baskı hissi, bulantı, karın ağrısı, baş dönmesi, bayılacak gibi hissetme, sersemlik, kendini ve çevreyi başka türlü algılamak, çıldıracak gibi hissetme, ölüm korkusu, uyuşma, üşüme veya ateş basmaları, panik atak sırasında ortaya çıkabilecek bu fiziksel belirtilere örnek teşkil ederler.
Panik atak her ne kadar yaşamı tehdit edici bir durum olmasa da oldukça korkutucu bir hal alabilir ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilen bir durumdur. Belirtilerin tespit edilmesi ve uygun tedavinin verilmesi ile birlikte kontrol altına alınabilen bir rahatsızlık olduğu unutulmamalıdır.
Panik Atak Neden Olur?
Panik atakların nedenleri karmaşık ve çeşitli olabilir. Genellikle biyolojik, genetik, çevresel ve psikolojik faktörlerin bir kombinasyonu sonucunda ortaya çıkarlar. Genetik yatkınlık, aile geçmişi, stresli yaşam olayları, travmalar, anksiyete bozuklukları, madde kötüye kullanımı gibi faktörler panik atak riskini artırabilir. Ayrıca, beyindeki kimyasal dengesizlikler, özellikle serotonin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin düzensizliği, panik atakların ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir. Ancak her panik atak için belirli bir neden bulunamayabilir ve her birey farklı tetikleyicilere sahip olabilir.
Panik Atak Belirtileri Nelerdir?
Panik atak, sempatik sinir sistemini tetikleyici etki gösteren bir durumdur. Bu tetiklenme sonrasında vücutta genelde tehlikeli bir durumla karşılaşılma sonrasında ortaya çıkan “savaş ya da kaç” tepkisi meydana gelebilir. Herhangi bir uyarıcı belirti olmadan meydana gelen panik atak, başlangıcı sonrası yaklaşık olarak 10 dakika içerisinde yükselerek doruk noktasına ulaşır.
Atağın yükselişi sırasında çeşitli belirti ve bulgular kişinin panik hissine eşlik edebilir:
- Göğüs ağrısı
- Yutkunma güçlüğü
- Nefes alma problemleri
- Nefes darlığı
- Çok hızlı nefes alıp verme
- Kalp atışının hızlanması
- Bayılacak gibi hissetme
- Sıcak basması
- Üşüme, titreme
- Terleme
- Bulantı
- Karın ağrısı
- Vücudun çeşitli bölgelerinde karıncalanma ya da uyuşma hissedilmesi
- Ölüme yakın olma hissi
- Gerçeklikten kopma (derealizasyon)
- Kendinden kopma (depersonlizasyon)
Panik bozukluğu dair belirtiler genellikle erken erişkinlik dönemindeki 25 yaş civarı bireylerde ortaya çıkma eğilimindedir. Tipik olarak ataklar 10 ile 20 dakika arasında sürme eğilimindedir ancak bazı uç vakalarda bu süre 60 dakikayı bulabilir. Panik atağı herkes farklı şekilde deneyimleyebilir ve belirtiler bu nedenle oldukça çeşitlidir.
Bazı kişilerde atak sonrasında yeni bir atağın meydana gelmesine karşı aşırı derecede bir korku ve endişe hissi oluşabilir. Bu hisler panik bozukluk gelişimine dair uyarıcı özellik gösterebilir.
