Son zamanlarda siyah renkli plastiklerle ilgili uzmanların yaptığı uyarılar tüketicilerdeki kaygıyı artırdı. Bu da yetmezmiş gibi yeni bir çalışma, mikroplastiklerin ve nanoplastiklerin beyinde, karaciğer ve böbrekten daha yüksek seviyelerde biriktiğini ortaya koydu.
Çevre alanındaki araştırmalara yer veren Chemosphere dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmada araştırmacılar, mutfak eşyaları, çocuk oyuncakları ve tek kullanımlık yemek tepsilerinde kullanılan çevre dostu siyah plastiğin o kadar da güvenli olmadığını ortaya koydu.
Siyah plastik nerelerde kullanılıyor?
Son derece toksik alev geciktiriciler ihtiva eden siyah renkli plastik genellikle televizyonlar, müzik setleri, kahve makineleri ve dizüstü bilgisayarlar gibi elektronik ürünlerini, çocuk oyuncakları ve plastik spatula, patates ezici, makarna süzgeci, kahve bardaklarının kapakları ve servis kaşıkları gibi mutfak gereçlerini kaplamak için kullanılıyor.
Siyah renk, normalde petrol ürünlerinin kısmi yanmasıyla oluşan bir tür kurum olan karbon siyahı ilavesinden kaynaklanır. Karbon siyahı çoğunlukla lastiklerdeki kauçuğu güçlendirmek için kullanılır, ancak yazıcı mürekkeplerinde, hortumlarda ve konveyör bantlarında da bulunur.
Yani özetle plastiklere eklenen siyah ya da antrasit renk, estetik amaçlarla ve plastiği daha güçlü ve güneş ışığından daha az yıpranır hale getirdiği için eklenir.
Siyah plastikten kurtulmak için çok neden var
Chemosphere dergisinde Ekim ayında yayınlanan yeni bir çalışmada, teste tabi tutulan ve siyah plastik bileşenli gıda servis gereçleri, mutfak eşyaları, saç aksesuarları ve çocuk oyuncaklarından oluşan 20 örneğin 17'sinde toksik alev geciktiriciler bulundu. Başka bir çalışmada siyah plastik mutfak gereçleri kullanan kişilerin günde milyonda 34,7 parça tehlikeli ve kalıcı bir kirletici olarak kabul edilen alev geciktirici katkı maddesine maruz kalabileceğini buldu. Başka bir çalışma, kanlarında yüksek düzeyde alev geciktirici katkı maddesi bulunan kişilerin ölümcül kanserlere yakalanma olasılığının yüzde 300 daha yüksek olduğunu buldu.
Yaygın olarak kullanılan alev geciktirici bazı kimyasallar yutulursa veya solunursa hamile kadınlarda fetal gelişim sorunlarına ve hatta karaciğer hasarına neden olabileceği de belirtildi. Uzmanlar gıdayla temas eden malzemeler için siyah plastik kullanmamanızı veya siyah plastik parçalı oyuncaklar satın almamanızı tavsiye ediyor. Siyah plastiklerin, ağır metaller ve alev geciktiriciler gibi yiyeceklere sızabilen ve insan sağlığına tehlike oluşturabilen toksik kimyasallar içerme olasılığı oldukça yüksek. Bu toksik kimyasallar çok düşük düzeylerde bile ciddi üreme ve gelişim sorunlarına neden olabilir, beyin ve böbrekleri zehirleyebilir, insanda tiroid fonksiyonunu bozabilir, gelişimi etkileyebilir ve uzun süreli nörolojik hasara neden olabilir.
Geri dönüştürülemeyecek kadar koyu renk
Birleşik Krallık'ta plastik üzerine yapılan bir araştırma, siyah plastiğin plastik atık akışının yaklaşık yüzde 15'ini oluşturduğunu ortaya koydu. Bunların çoğu tek kullanımlık ambalajlar veya gıda kapları. Siyah plastikler çoğu plastik geri dönüşüm tesisiyle uyumsuz. Çünkü geri dönüşüm tesislerinin plastikleri sınıflandırmak için kullandığı teknoloji siyah rengi göremiyor. Geri dönüşüm tesisleri plastiklerin bileşimini tanımlamak ve onları ayırmak için kızılötesi ışık kullanıyor, ancak karbon siyahı kızılötesini emdiği için tarayıcılar genellikle siyah plastiği genel atık olarak tanımlıyor.
Geri dönüştürülemeyen siyah plastiklerin çöpe gitmesi bir dizi sorun yaratıyor. Bunlardan biri, teorik olarak geri dönüştürülebilecek plastiğin daha fazla çöp yaratması. Greenpeace, çöplüklerdeki, nehirlerdeki ve denizlerdeki kirliliği azaltmak için siyah plastiğin ve diğer tek kullanımlık plastiklerin yasaklanması çağrısında bulunanlar arasında.
Kanada hükümeti örneğin tam olarak bunu yaptı ve diğer ürünlerin yanı sıra siyah ve diğer tek kullanımlık plastik kasa poşetlerinin, çatal bıçak takımlarının ve yemek servisi ürünlerinin üretimini, ithalatını ve satışını yasakladı.
Toksik kimyasalların siyah mutfak gereçlerine karışmasının sebebi nedir?
2018 yılında yapılan bir araştırmaya göre, “siyah plastiğe olan talebin, hiç de azımsanmayacak bir kısmının, atık elektronik ve elektrikli ekipmanlardan elde edilen plastiğin geri dönüşümüyle karşılandığına” dair kanıtlar var. Yani geri dönüştürülmüş siyah plastiğin bulunmaması nedeniyle siyah plastik eşya için olan talep genellikle atık cihazlardan (eski bilgisayarlar, telefonlar, TV'ler, monitörler, hoparlörler ve cihazlar gibi atılmış elektronik cihazlar) karşılanır. Bu ürünlerin birçoğu, cihazları aşırı ısınmadan korumak için çok çeşitli alev geciktiriciler içerir.
Alev geciktiriciler AB de dahil olmak üzere birçok ülkede ciddi şekilde kısıtlandı ya da yasaklandı. 2021 yılında, Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı (EPA) üretim, ithalat, işleme ve dağıtımını yasakladı.
Evsel plastiklerde elektronik atıkların varlığına ilişkin 2018 tarihli araştırmanın yazarı Plymouth Üniversitesi'nden Andrew Turner, bu siyah plastikleri yağmur oluğu ya da bir yol işareti olarak kullanıyorsanız büyük bir sorun değil, ancak bunları oyuncaklara, mataralara ve karıştırıcılara koymaya başladığınızda, işte asıl sorun o zaman başlıyor, diyor. İşte o zaman insanları bu toksik maddeye maruz bırakmaya başlıyorsunuz.
Turner, bu alev geciktiriciler hidrofobik kimyasallar olarak bilinir, yani sudan nefret ederler, ancak yağı severler, dolayısıyla, onları yağa maruz bıraktığınızda, yağ bir çözücü gibi davranır ve sızmalarını kolaylaştırır, diyor. En çok endişe duyulan öğeler arasında siyah plastik pişirme aletleri, karıştırıcılar, yiyecek kapları ve sıcak fincan kapakları yer alıyor. Çünkü ısıya maruz kalma, bu toksik kimyasalların yiyecek ve içeceklerinize sızma olasılığını artırıyor. Çiğnenme veya emilme ihtimalinin yüksek olması nedeniyle çocuk oyuncakları da büyük endişe duyulan bir diğer alan.
Bu arada, siyah plastik ürünlerimizi değiştirmeli miyiz?
Hepsini çöpe atın hemen demiyoruz, çünkü atsanız da zaten bunlar geri dönüştürülemeyecek. Ancak dışarı çıkıp yeni bir şeyler almayı düşünüyorsanız, siyah ve plastik olan şeylerden kaçınmalısınız. Siyah kaplarınızı mikrodalgada ısıtmayın ve tek kullanımlık kahve bardaklarının üzerine konan siyah kapakları kullanmayın.
