Son zamanlarda vatandaşlar ve yatırımcılar, Borsa ve halka arz haram mı, günah mı, caiz mi? sorularının cevaplarını araştırıyorlar. Ekonomik anlamda insanlar bütçelerini iyileştirmek için borsaya yönleniyor. Bu durum İslam dinindeki yeri nedir? Katılım bankaları bu sahnede nasıl bir rol oynuyor? Sorularına cevap veren Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İsak Emin Aktepe, borsayı İslam dini açısından değerlendirdi.
“YATIRIMLARINI BORSA ARACILIĞI İLE YAPABİLİRLER”
“Bir şirketin ortak alması İslam hukukuna göre caizdir. Bunu da borsa aracılığı ile yapabilirler. Şirketler dışarıdan bir takım ortaklar elde edebilirler. Eğer borsaya dahil olmuşlarsa, borsada hisse senetleri satarak halka arzlar yaparak da hem finansman geliri elde edebilirler hem de şirketlerine ortak almış olurlar. Bir şirkete borsa üzerinden ortak olmakta ilkesel olarak herhangi bir meyis yoktur. Şirketlerin borsa üzerinden halka arz etmeleri, yatırımcıların da aracı kuruluşlar üzerinden alabilmeleri mümkündür.”
DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
“Burada dikkat edilecek şey, yatırım yapılacak, ortak olunacak şirketin iştigal alanıdır. Bu şirket ilkesel olarak hangi amaçla kurulmuştur bu bizim için önemlidir. Eğer şirketin ana iştigal alanı, faaliyet sahası İslam dininin ilkelerine, kurallarına aykırı ise, o şirkete ortak olmak mümkün değil. Eğer ana faaliyet alanı İslam dininin ana temel kurallarına ters düşmüyorsa örnek, gayri menkul sektörü olabilir, inşaat sektörü olabilir o zaman bunların hisse senetlerini ilkesel olarak almakta herhangi bir engel yoktur. Şirketin ana faaliyet alanı uygun olmakla birlikte, tali faaliyetlerinde İslam dinine ne kadar uygun olup olmadığı önem arz ediyor. Bu acıdan da Türkiye’de katılım bankacılığı üzerinden katılım endeksi diye bir endeks oluşturulmuştur. Bu endekse bir takım şirketler girebiliyor. Bunundan takip edilmesi gerekiyor.”
KATILIM ENDEKSİ NEDİR?
Katılım endeksinin anlaşılması konusunda şu ifadelere yer verdi; “Türkiye’de bankacılık, finansal ürünler konusunda katılım bankacılığın bir tanınırlığı var. Katılım bankacılığında İslami faizsiz finansal ürünler yer almaktadır. Bunların kendi danışma komiteleri ve kurulları tarafından onaylanmaktadır. Hisse senedi konusunda da insanlar hisse almak istiyorlarsa katılım bankaları üzerinden onların aracılığı ile bu hisse senetlerine yönelirlerse katılım endeksine tabi hisse senetlerini almış olurlar.”
KATILIM BANKALARI İSLAMİ DAHA MI YÖNDEN UYGUN
“Dinen insanların bunları araştırmaları zor. Bizim insanımızın finansal okur yazarlığı yeterli değil. Dolayısı ile onların her bir şirketi ölçmeleri değerlendirmeleri mümkün değil. Katılım bankaları da bunlara yönelik faaliyetler vardır. Katılım bankaları her hisse senedini satamazlar. Onların satışa sunduğu hisse senetleri katılım endeksine tabi hisse senetleri olup, bunlarda sürekli denetimdedir ve takiptedir. Bunlar 3 ayda bir 6 ayda bir yenileniyor. Bir şirket eğer katılım endeksinin dışına çıkıyorsa o şirketi de endeks dışına çıkıyorlar. Satışını durduruyorlar.”
KATILIM BANKALARINA GİREN HİSSE SENETLERİNİN KURALLARI NEDİR?
“En temel kural, Türkiye katılım bankaları birliğinde bir danışma kurulu vardır. Danışma kurulu pay senetleri ile ilgili standardı yayınlamıştır. Bu standartta ifade ettiği kurallara uymak zorundadır. Ayrıca bu danışma kurulu borsa İstanbul’un da danışma kuruludur. Orada da katılım endeksine giren hisse senetlerini onlar orada takip ederler. Ana faaliyet alanı kesinlikle İslam dininin kurallarına aykırı olmamalıdır. Ayrıca bugünkü yaşadığımız ortamda Türkiye’de eğer banka ile işlem yapıyor ise, banka ile kredi yada mevduat işlemi yapıyorsa yada toplam varlıklar içerisinde bir takım uygunsuz varlıklarda olabiliyor ise bunların belli standartların altında kalması lazım ki o şirketlere yatırım yapılabilsin. “
HİSSE SENEDİNDE İSLAM DİNİNE AYKIRI GELİR VARSA…
“Bir ilahiyatçı olarak şunu da ifade edebilirim. Hisse senedine yatırım yapan bir insan öncelikle şunu düşünmeli katılım endeksi için söylüyorum. Öncelikle meşru faaliyeti bulunan bir şirkete ortak olmuştur. Fakat bu şirketler büyük şirketler. İllaki bu şirketler bir takım banka ile iştigal ediyorlar falan, ama bunlar belli rakamların altında bu oran. Hisse senedi alan bir insanın varlığın içerisine bir miktar İslam dinince uygun olmayan gelir de geliyor olabilir. Bunu da ne yapacak arındırma yapacak. Her 6 ayda bir yılda bir zaten zekatını verecektir. Bir miktar sadaka ve bağışa da hazır olmalıdır.”
