Erzincan’ın tarihi ve doğal güzelliklerini barındıran Kemaliye, güzellikleriyle dikkat çekiyor.Kemaliye, çok geniş kültürel ve tarihi dokuya sahip bir yerleşim merkezi olması sebebiyle, Anadolu’nun şirin ilçelerinden biridir.
Dünya Geçici Miras Listesi’ne alınan Erzincan’ın Kemaliye İlçesi, bir çok medeniyete ev sahipliği yapan tarihi ve ile kültürel zenginliklerin yanı sıra doğal güzelliğiyle de dikkatleri üzerine çekiyor. Doğal güzellikleri ve tarihiyle açık hava müzesini andıran Kemaliye yıl içinde yerli ve yabancı binlerce turisti kendine çekiyor. Eğin ismi ilçe sakinlerinin Kurtuluş Savaşı’na verdikleri destekten dolayı Mustafa Kemal Atatürk tarafından kendi isminden esinlenerek Kemaliye olarak değiştirildi. Tarihi İpek Yolu güzergahında yer alan ve bir çok medeniyete ev sahipliği yapan Kemaliye, Anadolu’nun kültürel yapısını taşıyor. Kemaliye ilçesi kimisi ahşap olan pek çok tarihi yapının günümüze geldiği kadim yerleşim alanları arasında bulunuyor.
Eğinliler, Kurtuluş Savaşı adı verilen , bu büyük, çetin ve amansız mücadeleye elde bulunan imkanlarıyla ve maddi,manevi bütün destekleri ile katılmışlardır. Sıvas Kongresinin yapıldığı günlerde Eğinliler yaklaşık 500 kişiden oluşan bir süvari birliği hazırlayarak ve kongreye bir telgraf çekerek bu birliği Mustafa Kemal’in emrine sunmuşlardır. Bugün Kemaliye adıyla bilinen bu serhat şehrin vefakar insanlarının, yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin temelini oluşturan Kurtuluş Savaşında emeği geçtiği için, büyük kurtarıcı Mustafa Kemal tarafından bu davranış taktir edilmiştir.Bu üstün davranışlarından dolayı Mustafa Kemal ATATÜRK, kendi adından esinlenerek Eğin’e “Kemaliye” adını vermeyi uygun görmüştür. Yapılan çalışmalar sonucunda , 22.10.1922 tarihinden itibaren Türkiye Coğrafyası’nda Eğin, Kemaliye isimle anılmaya başlanmıştır.
İlçe uzun süre Diyarbekir ve Sivas eyaletlerine bağlı bir kaza merkezi olarak yönetilmiş, 1878 tarihinde Mamuratülaziz Vilayeti’nin Elaziz Sancağı’na bağlanmıştır.
Cumhuriyet döneminden önce Elazığ’a, 1926 yılında Malatya İli’ne bağlı bir ilçe merkezi yapıldı. Kemaliye daha sonra 11.05.1938 tarihinden itibaren Erzincan İli sınırlarında bir ilçe olarak yönetildi.
İl merkezine 194 km. 1168 km2 yüzölçümü olan ilçenin 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre nüfusu 7.736`dır. Nüfusun 2243`ü İlçe merkezinde 5493`ü köylerde yaşamaktadır. İlçeye 62 köy ve 25 mezra bağlıdır. Keban baraj gölü kıyısında güzel bir vadi içerisinde kurulmuş ilçenin geçmişte Eğin olarak bilinen adı Atatürk`ün adından esinlenerek Kemaliye olarak değiştirilmiştir. İlçe merkezi ve bağlı yerleşim yerleri geleneksel yöre mimarisini ve dokusunu büyük ölçüde korumaktadır. Doğal güzellikleri ve zengin folklor ve el dokuma halıcılığı ile ünlü olan ilçede halı festivali düzenlenmektedir. Özgün mimari özellikteki Kemaliye evleri, karanlık kanyonları, taşyolu projesi, akarsuları, Keban barajı gölü ve doğal güzellikleriyle Kemaliye turizm alanında önemli potansiyele sahiptir.
Taşyolu projesi fikri Osmanlı dönemine kadar uzanmaktadır. Yolun ilk açılma çalışmaları 1949 yılında kazma ve kürek gibi ilkel araçlarla başlatılmış, ancak başarılı olunamamıştır. Her Kemaliye`linin özlemi olan projenin yapımına devlet ve vatandaş işbirliği ile 1993 yılında yeniden başlanmıştır. Proje ile Kemaliye ilçesinin Fırat vadisini izleyerek en kısa yoldan Ankara ve İstanbul`a ulaşımının sağlanması amaçlanmış ve yol 220 km. kısalmıştır. Ayrıca 7 köyün ilçe merkezi ile ulaşımı sağlanmıştır. Taşyolu projesi tamamlanarak Karanlık Kanyon ile Divriği-Kemaliye ve Harput güzergahı turizme açılmıştır.
Kemaliye`nin dünyaca ünlü Eğin halıcılığının yeniden geliştirilmesi amacıyla Hacı Ali Akın Meslek Yüksek Okulunda halıcılık bölümü açılmıştır. Kemaliye Köylere Hizmet Götürme Birliği, Hacı Ali Akın Meslek Yüksek Okulu ve İlçe Halk Eğitim Merkezinin işbirliği ile halıcılığın geliştirilmesi ve turizmin hizmetine sunulması amaçlanmıştır.
Kemaliye evleri dünya kültür mirası listesine alınmıştır. ÇEKÜL Vakfının ilçede bölgeye hizmet vermek üzere bürosu açılmıştır. Kemaliye evlerinin özgün mimarisi korunarak turizmin hizmetine açılması çalışmaları devlet-vatandaş işbirliği ile devam etmektedir.
Kemaliye`ye 40 km. uzaklıkta olan Ocak köyü konuk evleri, hamamları, camileri, kütüphane ve okul gibi sosyal tesislerinin yanı sıra helikopter pisti, düzenli yapılaşması ve bakımlı asfalt yolları ile görülmeye değer bir Anadolu köyüdür. Ocak köyünde bulunan Hızır Abdal Türbesi Selçuklu ve Osmanlı mimari özelliklerini yansıtmakta, kim tarafından hangi tarihte yapıldığı bilinmemektedir. Yaklaşık 700 yıl önce Hıdır Abdal`ın burada kurduğu tekkesinden Türk gücünün çevreye yayılmasında etkili hizmetleri olmuştur.
Kemaliye ilçesinin diğer tarihi yerleri; Endiçi Kalesi, Roma Mezarlığı, Pigan Kalıntıları, Hasgel Kalıntıları, Arsanias Kalıntıları, Topkapı Kalesi, Orta Cami, Kadıgölü ve Ala Mağarası`dır
