Kadınları iş hayatında daha fazla yer alabilmesi için devlet tarafından kadınlara birden fazla imkan tanınıyor. Son yıllarda faaliyete geçen düzenlemeler, çalışan kadınların iş hayatında “anne” olarak ta yaşamlarını sürdürebilmeleri için onları pek çok alanda destekliyor. Fakat bazı anneler, işyerinde hangi haklarda yararlanacaklarını bilmedikleri için, sağlanan kolaylıklardan da faydalanamıyor. İşte anne ve anne adayları için, iş hayatında kadınlara sağlanan haklar…
Sigortalı kadın çalışanları doğum döneminde toplam 16 haftalık (16x7=112 gün ) izin hakkı var. Çoğul gebelikte (ikiz) bu süreye 2 hafta daha ekleniyor. Hamilelik döneminde periyodik kontrollerde izin alınabiliyor.
Anne, doğum izninde geçen süreler için de devlette para alabiliyor. Bu doğum izni(rapor) parası deniliyor. Devletin karşıladığı bu paranın hesabında ise normal doğumlarda 112 günlük süreye göre ödeme yapılıyor.
ASGARİ ÜCRET DETAYI
Doğum parası hesabında, anne adayının o anda çalıştığı işyerinden aldığı brüt ücret dikkate alınıyor. En düşük tutarı da asgari ücretin brütü belirliyor. 1 Temmuz 2023 itibarıyla en düşük brüt asgari ücret 13 bin 414 lira olmuştu.
Dolayısıyla 1 Ocak 2024’e kadar en düşük ücretle yani asgari ücretle çalışan bir annenin doğum parası 33 bin 386 lira olarak uygulanacak. Ocak-temmuz arasında bu tutar 25 bin lira civarındaydı. Para annenin adına açılan Ziraat Bankası hesabına doğum izni bittikten hemen sonra yatırılıyor.
HANGİ ŞARTLAR ARANIYOR?
Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi yatırılmış olmalı. Doğum izni başlamadan önce işten ayrılanlar bu ödeneği alamıyor. Kadının işyerindeki sigortalılık halinin devam etmesi gerekiyor.
Rapor süresince yani 112 gün içinde işyerinde çalışmıyor olmak gerekiyor. Kadın çalışan, doktordan alacağı raporu işyerine teslim etmekle mükelleftir. Diğer işlemler işyeri tarafından yapılıyor.
ÇOCUK BAŞINA DEĞİŞEN DESTEK
İkinci ödeme çocuk parası. 15 Mayıs 2015’ten sonra doğum yapan tüm annelere çocuk parası verilmeye başlanmıştı. Yeni doğan çocuk yardımı için TC kimlik numarasıyla ‘aile.gov.tr’ den başvuru imkânı var. Ayrıca Aile Bakanlığı il müdürlüklerine, ilçede ise kaymakamlıklara da başvuru yapılabiliyor. Bu kapsamda;
Üçüncü ödeme ise süt (emzirme) parası. Söz konusu ödeme için anne veya eşinin SSK veya Bağkur’lu olması ve en az 120 gün priminin bulunması yeterli. SGK il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine 5 yıl içinde başvuru yapılırsa ödeme alınabilir.
Bu ödeme her yılbaşında, yıllık enflasyon (TÜFE) oranında artıyor. 1 Ocak 2023 itibarıyla emzirme ödeneği 520 liraya yükselmişti. 2024 itibarıyla 850-900 liraya çıkabilir.
Doğum yapan kadın sigortalı değilse ödeme sigortalı eşe yapılıyor. Bir kerelik verilen bu ödeme için SGK il müdürlüğüne, sosyal güvenlik merkezine başvuru yapılabilir.
İSTEYEN YARIM GÜN ÇALIŞABİLİR
Çocuk sahibi olan kadınlar için 2016 yılından bu yana ‘Yarım Çalışma Ödeneği’ uygulaması yürütülüyor. Uygulamaya göre; SSK’lı çalışırken doğum yapan kadınlar, analık izni sonrasında birinci doğumda 2 ay (15+15 gün), ikinci doğumda 4 ay, sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle yarım gün (part-time) çalışıp tam maaş alabiliyor.
Engelli çocuğu olanlarda ise bu süre 12 ay. Ödeneğin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı (13.414/30=447.13 lira) kadar oluyor.
Bu durumda devlet asgari ücretle çalışan anneye 6 bin 260 lira (447.13 lira x 15 gün) ödeme yapıyor. Öte yandan aylık net maaşın (11 bin 402 liralık asgari ücretin) yarısını yani 5 bin 701 lirayı da her ay işveren ödüyor.
Bu haktan yararlanmak için analık izninin yani 112 günlük sürenin bittiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde en yakın İşkur şubesine ‘doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi’ ile başvuruda bulunmak gerekiyor.
